İçtihatlar

Davacı, vekil sıfatıyla bir başka avukata karşı takip ettiği davayı kendi barosuna bir yazı ile bildirmemesi suretiyle gerçekleşen eyleminin Türkiye Barolar Birliği Meslek Kuralları’nın 27/2. maddesine aykırı olduğu  gerekçesiyle uyarı cezası verilmesi üzerine anılan meslek kuralının iptali talebinde bulunmuştur. Avukatlık Kanunu’nun 134. maddesinde; avukatlık onuruna, düzen ve gelenekleri ile meslek kurallarına uymayan eylem ve davranışlarda bulunanlarla, mesleki çalışmada görevlerini yapmayan veya görevinin gerektirdiği dürüstlüğe uygun şekilde davranmayanlar hakkında bu kanunda yazılı disiplin cezalarının uygulanacağı belirtilmiştir. TBB Meslek Kurallarının 27/2. maddesindeki “Bir avukat başka bir avukata karşı asil ya da vekil sıfatıyla takip edeceği davayı kendi barosuna bir yazı ile bildirir.” kuralı Avukatlık Kanunu’nun 110. maddesindeki görevlerle ilgili olmadığı gibi avukatlığın amacı ile de bağdaşmaz. Meslektaşı olan  avukat hakkında açılan ceza davasını katılan vekili olarak takip etmesi nedeniyle bağlı bulunduğu baroya bildirimde bulunma zorunluluğunun bulunmaması karşısında, uyarma cezası verilmesine ilişkin işlemde  hukuka uyarlılık bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle, uyarma cezasına dayanak teşkil eden Türkiye Barolar Birliği Meslek Kurallarının 27/2. maddesinin iptaline karar verilmelidir. 

Dava, İlçe Emniyet Müdürü olarak görev yapan davacının, Emniyet Teşkilatı Disiplin Tüzüğü’nün 8/13. maddesinde yer alan “Gizli tutulması zorunlu olan ve görevi ile ilgili bulunan bilgi ve belgeleri görevli veya yetkili olmayan kişilere açıklamak” fiilini işlediğinden bahisle meslekten çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin İçişleri Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu kararının iptali istemine ilişkindir. Dava konusu meslekten çıkarma cezasına esas alınan fiilin,  iletişimin tespiti sonucunda elde edilen tapelerden tespit edildiği görüldüğünden, öncelikle bu tapelerin davacıya verilen meslekten çıkarma cezası açısından delil olarak kullanılıp kullanılamayacağı araştırılmalıdır. İletişimin denetlenmesinde elde edilen ve CMK’nun 135. maddesindeki suçlar kapsamında bulunmayan bir fiile ilişkin ses kayıtları tek başına delil olarak kullanılamayacağından hukuka uygun başka delil ve belgeler olmaksızın buna dayalı olarak disiplin cezası verilemez. Disiplin cezasına esas fiil, 135. maddedeki suçlar kapsamında yer almamasına rağmen, sadece tape kayıtlarına dayalı olarak ceza verilmesi hukuka aykırıdır. 

Dava, 30.6.2007 tarih ve 26568 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 Sıra No.’lu Tahsilat Genel Tebliğinin Genel Esaslar başlıklı Birinci Bölümünün Amme Alacaklarının Korunması başlıklı İkinci Kısmının İhtiyati haciz başlıklı II Nolu bölümünün 9’uncu maddesinin son fıkrasında yer alan, «Bankacılık sisteminde, POS cihazı kullanan müşteri ile banka arasında yapılan sözleşmelere dayanan bankalar nezdindeki hesaplar banka ile müşterisi arasında devamlılık arz etmektedir. Dolayısıyla bu hesaplar her zaman için banka nezdinde alacak doğmasına (muhtemel alacak) müsait hesaplar olarak değerlendirildiğinden bu hesaplara ileriye matuf olmak üzere haciz konulması mümkün bulunmaktadır.» şeklindeki kısmının iptali istemine ilişkindir. İleriye yönelik haciz yapılması; 6183 Sayılı Kanunun 79’uncu maddesi uyarınca haczedilecek maaş, ücret, kira, gibi süreklilik ve belirlilik arz eden alacak borç ilişkisi bulunması halinde mümkündür. POS cihazı kullanan asıl amme borçlusu ile davacı banka arasında düzenlenen sözleşmelere dayanılarak açılmış bulunan hesaplar, bu nitelikte bir alacak hakkı sağlamadığından, Tebliğin, dava konusu edilen düzenlemesinde hukuka uyarlık görülmemiştir.

Köy muhtarı olan davacı, muhtarlık görevinin sona erdirilmesine ilişkin kaymakamlık işleminin iptali ile köy muhtarlık seçimlerinin durdurulmasını talep etmiştir. Köy Kanununa göre, köy muhtarı Devlet memurudur. Muhtarlığa seçilebilmek için kısıtlı olmamak ve kamu hizmetlerinden yasaklı bulunmamak gerekir. Ağır hapis cezasını gerektiren suçtan dolayı kesin olarak hüküm giyenlerin il ve ilçe idare kurulunca görevine son verilir. Somut olayda da davacı hakkındaki ağır hapis cezası kesinleşmiş olduğundan köy muhtarlığı görevini sürdürme koşullarını yitiren davacı hakkında muhtarlık görevine son verilmesi işleminde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Vergi mahkemesi, inceleme raporunun vergi ve ceza ihbarnamesine eklenmemesinin esasa etkili şekil hatası olduğu gerekçesiyle dava konusu tarh ve ceza kesme işleminin iptaline karar vermiştir. İkmalen ve re’sen tarh edilen vergilerin ihbarname ile ilgilisine tebliğ edilmesi gerekir. İhbarname, vergi ve cezanın mükellefe bildirilmesini sağlayan bir yazıdan ibarettir. İhbarname ekinde tarh edilen vergi ve cezanın dayanağı vergi inceleme raporunun tebliğ edilmemiş olması savunma hakkını kısıtlamadığı gibi işlemi de geçersiz kılmaz.

Davacı, ilköğretim müfettiş yardımcılığı için 40 yaş sınırı getiren genelgenin ilgili maddesinin iptalini talep etmiştir. Devlet Memurları Kanunu, memuriyete girişte yaş koşulu olarak sadece alt sınır belirlemiştir. İdareler, hizmetlerin niteliklerini dikkate alarak üst sınır belirleyebilirler. Müfettiş yardımcılığı için 40 yaş sınırı konulması kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırılık oluşturmaz. Bu durumda da davanın reddi gerekir.

Dava, belediyelerin kurdukları ve yönetiminde belediye başkanı ve diğer belediye personelinin sorumlu olduğu şirketlerin, belediyeler tarafından açılan ihalelere katılamayacaklarına ilişkin genelgenin iptali ile aynı nedenle ihaleye alınmama işleminin iptali talebine ilişkindir. İhaleye katılacak olanların ihaleyi yapan kuruluş ile görev ilişkisi içinde olmalarının sakıncaları vardır. Bu durum ihaleyi yapan ile ihaleye katılanın aynı olması anlamına gelir. Bu durum ise ihalenin açıklık ve tarafsızlık ilkesine aykırı olduğu gibi rekabet koşullarını da ortadan kaldırır. Açıklanan nedenlerle, yasal dayanaktan yoksun davanın reddi gerekir.

At yarışları ile ilgili olarak alınan vergi iki türdür. Bunlardan birincisi at yarışlarını seyretmek üzere hipodroma giriş yapılması sırasında bilet bedelleri üzerinden alınan vergidir. Bu verginin hipodromun bağlı olduğu belediyeye (büyükşehir belediyesinin yetki alanı dahilinde büyükşehir belediyesine) ödeneceği ilgili mevzuatta açıkça düzenlenmiştir. İkinci tür vergi ise ganyan bayilerinden at yarışları ile ilgili alınan eğlence vergisidir. Bu verginin nereye yatırılacağı hususunda ise bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu durumda hakimin TMK’nun 1. ve 4. maddesi uyarınca takdir hakkını kullanarak karar vermesi gerekir. Eşitlik ve hukukta eşitliğin sağlanması açısından söz konusu verginin de ganyan bayiinin bulunduğu yer belediyesine değil, hipodrumun bulunduğu yer belediyesine ödenmesi gerekir.

Belediye sınırları içinde belirli mıntıkalar arasında yolcu taşımacılığı yapmasına izin verilen araç sahiplerinden taşıma imtiyazının devri karşılığında bir defa ücret alınabilir. Eldeki davada, dolmuş tipi araçlardan aylık 100 tam bilet karşılığı bedel alınması kararlaştırılmıştır. İmtiyaz devrinde bir defa alınan ücretten başka bedel alınmasına yasal olanak yoktur.

Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler katma değer vergisine tabidir. Somut olayda davacı derneğin lokalinde üyelere bedel karşılığında çay ve meşrubat satışı yapılmaktadır. Söz konusu satışlar ticari faaliyet kapsamında olup KDV’ye tabidir. Yerel mahkemece açıklanan hususlar nazara alınmadan tarh ve ceza kesme işleminin iptaline karar verilmesi hatalıdır.

Davacı şirket, tıbbi atık bertaraf ücreti istenilmesine ilişkin işlemin iptalini talep etmiştir. 09.02.2000 tarih ve 23959 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile İstanbul ilindeki 20 yatak kapasitesinin üzerindeki sağlık kurum ve kuruluşlarından alınacak tıbbi atık bertaraf ücretleri belirlenmiştir. Tıbbi atıkların bertaraf edilmesi ile görevlendirilen belediyelerin bu nedenle ücret istemesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır. Vergi Mahkemesi’nce davanın reddi usul ve yasaya uygundur.

Teşvikli makine ve teçhizat teslimi dolayısıyla doğan katma değer vergisi iade alacaklarının, hak sahiplerine iadesinde uygulanacak esasları belirleme yetkisi Maliye Bakanlığı’na aittir. Bu hususta anılan bakanlık çeşitli tebliğler yayınlamıştır. Ancak teşvikli makine ve teçhizat teslimlerinden doğan katma değer iade alacaklarının, hak sahibi mükellefler dışında herhangi bir kişinin veya kurumun vergi borcuna mahsup yapılmasına olanak veren bir düzenleme yapılmamıştır.

Süresinde katma değer vergisi beyannamesini vermeyen davacı şirket, takdir komisyonunca belirlenen matrah üzerinden salınan katma değer vergisine ve kesilen ağır kusur cezasına ilişkin işlemin iptalini talep etmiştir. Katma değer vergisi indirim hakkı, her koşulda yararlanılabilmesi mümkün mutlak bir hak değildir. Bunun için kanunda sayılan koşulların gerçekleşmesi ve kullanma iradesinin yasal süre içinde ortaya konması gerekir. Katma değer vergisi beyannamesi vermeyen mükellefler indirim hakkından yararlanamaz. Vergi Mahkemesi’nce aksi kanaat ile yazılı şekilde karar tesis edilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

Lise Mezunlarının Mesleki Eğitimi (LİMME) Projesi kapsamında örgün muhasebe programına devam ederek ticaret lisesinden diploma alan davacı, yapmakta olduğu serbest muhasebecilik stajının ticaret lisesi veya meslek lisesi mezunu olmaması nedeniyle iptaline ilişkin işlemin iptalini talep etmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı, istihdam için gerekli yeterliliğe sahip olmayan kişilere istihdam sağlamak amacıyla meslek eğitimine katılanların, mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin yararlandığı haklardan yararlanma olanağı tanımıştır. Davacı da bu kapsamda ticaret lisesi diploması alarak davalı idareye başvurmuş ve başvurusu kabul edilerek staja başlamıştır. Bu aşamadan sonra stajın iptal edilmesi hukuka uygun değildir.

Doktora öğrencisi olan davacı, tez savunma sınavında başarısız olduğuna ilişkin enstitü yönetim kurulu işleminin iptalini talep etmiştir. Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinde yazılı yargılama usulü geçerlidir; inceleme evrak üzerinden yapılır. Tanık dinlenmesi ve ifade alınması şeklinde bir yöntem idari yargıda bulunmamaktadır. İdare mahkemesinin idari yargılama usulünde bulunmayan bir inceleme ve değerlendirme ile hüküm kurması hatalıdır.

Davacı Sosyal Sigortalar Kurumu, bakanlığa ait araçlara motorlu taşıtlar vergisi tahakkuk ettirilmesine ilişkin idari işlemin iptali ile ödenmiş vergilerin faiziyle iadesi talebinde bulunmuştur. Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu’na göre, kurum tarafından açılmış ve kurumun taraf olduğu dava ve icra takipleri, her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Sosyal Sigortalar Kurumu vergi yargısı harcından muaf olmasına rağmen vergi mahkemesince kurum aleyhine karar harcına hükmedilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

Türk vergi sisteminde ticari kazançta gelir ve giderlerin elde edilmesi, dönemsellik ve tahakkuk esasına dayanır. Dönemsellik esası, Vergi Usul Kanunu’nda yer alan kayıtların her hesap dönemi itibarıyla tutulması ve faaliyet sonuçlarının hesap dönemi itibarıyla belirlenmesi ilkesinin sonucudur. Başka bir anlatımla, ilgili hesap döneminde yazılacak giderlerin o dönemin gelirlerinin sağlanması ile doğrudan ilgili olması gerekir. Tahakkuk ise gelirin ve giderin maliyetinin ve miktarının kesinleşmesi ve kişiselleşmesiyle birlikte, hukuken istenebilir duruma gelmeyi sağlayan işlemin ve olayın gerçekleşmesidir. Banka ve finans kurumlarından temin edilen ve vadesi kullanıldığı yılı izleyen yıla sarkan kredinin faiz tutarının cari yıla isabet eden kısmı, cari yıl kazancının tespitinde gider olarak yazılabilir.

Dava, kanun yararına bozma talebine ilişkindir. 4077 SK, tüketiciyi yanıltıcı reklamlar için idari para cezası öngörmektedir. Anılan yasa uyarınca verilen idari para cezalarına karşı idare mahkemesine yapılan itiraz üzerine verilen kararlar kesindir. İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda idare mahkemeleri tarafından kesin olarak verilen kararlara karşı kanun yararına temyiz yoluna başvurulabileceğine ilişkin bir düzenleme yoktur. Ancak kanun yararına bozmanın amaç ve işlevi nazara alındığında, idare mahkemesince kesin olarak verilen kararların da kanun yararına temyiz olunabileceğinin kabulü gerekir.

Dava, tüketiciyi yanıltıcı reklam nedeniyle verilen idari para cezasının iptaline ilişkin idare mahkemesi kararının kanun yararına bozulması talebine ilişkindir. 4077 SK’ya göre, ticari reklam ve ilanların yasalara ve genel ahlaka uygun, dürüst ve doğru olması gerekir. Tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı ve istismar edici reklam ve ilan yapılamaz. Aksi davranış için para cezası öngörülmüştür. Dava konusu yayın nazara alındığında, yayınlanan reklam 4077 SK’ya aykırılık teşkil etmektedir. Bu durumda idari para cezasına hükmedilmesi usul ve yasaya uygun olduğundan idari para cezasını iptal eden idare mahkemesi kararının kanun yararına bozulması gerekmektedir.

Davacı, fuzuli işgalci olduğu gerekçesiyle adına düzenlenen ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptal edildiğini, ödediği paranın iade edildiğini, ancak paranın yasal faizinin ödenmediğini ileri sürerek zararlarının tazminine karar verilmesini talep etmiştir. İdari işlemin yargısal bir kararla iptal edilmesi durumunda, iptal edilen işlemden doğan zararın tazmin edilmesi gerektiği, İdare Hukukunun bilinen ilkelerindendir. Açıklanan nedenlerle, hukuka aykırılığı yargı kararı ile saptanmış işleme dayalı olarak tahsil edilmiş olan paranın yasal faiziyle birlikte iade edilmesi gerekir. Yerel mahkemece aksi yönde karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

Uyuşmazlık, yapılan denetimde davacının 2,30 promil alkollü olduğunun tespit edilmesi üzerine sürücü belgesinin geri alınması ve idari para cezası ile cezalandırılması işleminden kaynaklanmaktadır. Alkolmetre ile yapılan ölçüme sürücünün itiraz etmesi halinde alkol oranının tespit edilmesi için bu konuda eğitim görmüş ve kan almaya yetkili kılınmış personel tarafından kan alınarak, tahlil için polis kriminal laboratuarına gönderilmesi gerekir. Burada tahlilin mümkün olmaması halinde sürücü adli tıp merkezlerine ve Sağlık Bakanlığı’na bağlı tahlil yapabilecek sağlık kuruluşlarına gönderilmelidir. Buralarda da tespit mümkün olmamışsa en yakın sağlık kuruluşuna sevk edilmelidir. Somut olayda, alkolmetre ile ölçümden birbuçuk saat sonra Adli Tıp Kurumu’ndan rapor alınmıştır. Bu süre içinde alkol oranının 2,30 promilden 0,25 promile düşmesine olanak yoktur. Açıklanan nedenlerle alkol oranına itiraz edilmesi halinde kan numunesi üzerinden yapılan tetkiklerin sonucu esas alınmalıdır.

3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Yasası, meslek mensuplarının çalışma, izin ve denetimlerini düzenlemektedir. Anılan yasaya tabi olan serbest muhasebeci ve mali müşavirler bürolarının ayrıca belediyelerden izin almalarına gerek yoktur. Aksi yönde tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

İlköğretim müfettişi olan davacı, davalı idarece isnat ve iftiralara karşı korunma hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle manevi tazminat talebinde bulunmuştur. Devlet memurları hakkındaki ihbar ve şikayetlerin garez veya mücerret hakaret için, uydurma bir suç isnadı suretiyle yapıldığının tespiti halinde isnatta bulunanlar hakkında suç duyurusunda bulunulması gerekir. Eldeki davada davacı hakkındaki isnatların asılsız olduğunun tespitine rağmen suç duyurusunda bulunulmayarak hizmet kusuru işlenmiştir. Bu durum karşısında davacının manevi zararlarının tazmin edilmesi gerekir.

Davacı baro, Sağlık Bakanlığı Sağlık Meslek Liseleri Ödül ve Disiplin Yönetmeliği’nin “Örgün Eğitim Dışına Çıkarma” başlıklı 41. mddesinin (d) bendinde yer alan “fuhuş yapmak ya da cinsel ilişkiye girmiş olduğu tespit edilmiş olmak” hükmü ile 46. maddesinde yer alan “uyarma, kınama ve mahrumiyet cezalarına itirazda bulunulamaz” hükmünün iptali talebinde bulunmuştur. Barolar, hukukun üstünlüğünü ve insan haklarını savunmak, korumak ve bu kavramlara işlerlik kazandırmakla görevlidir. Dava konusu yönetmeliğin “ya da cinsel ilişkiye girmiş olduğu tespit edilmiş olmak”ibaresinin Anayasa’nın eşitlik, kişilerin dokunulmazlığı, özel hayatın gizliliği, temel hak ve özgürlüklerin ancak kanunla sınırlanabileceği ilkelerini ihlal eder niteliktedir. Açıklanan nedenlerle baroların söz konusu yönetmelik hükmünün iptali hususunda dava açma ehliyetleri bulunmaktadır.

Dava, davacı avukatın başka baroya nakil başvurusunun reddine ilişkin kararın ve bu kararın dayanağı Avukatlık Kanunu Yönetmeliğinin 43/a maddesinin iptali istemine ilişkindir. İptali istenen yönetmelik maddesine göre, sigorta prim borcu bulunması halinde nakil isteyen avukata prim borçlarının ödenmesi gerektiğinin tebliği gerekmektedir. Sigorta prim borcunun ödenmemesi avukatın baro levhasından silinmesini gerektiren nedenlerdendir. Baro levhasından silinmeyi gerektiren bir hususun nakle de engel olacağı kuşkusuzdur. Açıklanan nedenlerle SSK prim borcu bulunan avukatın nakil istemi hakkında işlem yapılmamasını öngören yönetmelik hükmü ve bu doğrultuda baroca yapılan işlem hukuka uygun olduğundan davanın reddi kararı usul ve yasaya uygundur.

İhtilaf konusu olayda, arsa sahibinin kat karşılığı inşaat sözleşmesi ile edindiği dairelerin satışından elde ettiği değer artış kazancını beyan etmediği gerekçesiyle ağır kusur cezalı gelir vergisi salınmış, fon payı hesaplanmıştır. Arsa sahibinin kat karşılığı inşaat sözleşmesi karşılığında arsasını müteahhide vermesi ve inşaatta kat sahibi olması servetin değerlendirilmesi niteliğindedir. Arsa sahibinin bu yolla kazandığı dairelerin satışından elde ettiği kazanç değer artış kazancı olarak kabul edilemez. Açıklanan nedenlerle davacı adına yapılan cezalı tarhiyatın kaldırılması hukuka uygundur.

Avukatların iş elde etmek için, reklam sayılabilecek teşebbüs ve davranışta bulunmaları yasaktır. Avukatların salt ün kazanmaya yönelik her türlü gereksiz davranıştan titizlikle kaçınmaları gerekir. Somut olayda davacı avukatın, vekili olduğu şirkete ait ürün hakkında verilen gazete ilanında şirket vekili olarak unvanı ile birlikte imzası bulunmaktadır. Vekil eden şirkete ait ürün hakkında medyaya açıklama yapılması ve bu konudaki ilanın altına unvanı ile birlikte imza atılması reklam yasağına aykırılık teşkil eder. Bu durum karşısında reklam yasağına aykırılıktan kınama cezası verilmesi hukuka uygundur.

Dava, baroya yazılma başvurusunun reddine ilişkin Türkiye Barolar Birliği’nin kararını onayan Adalet Bakanlığı kararının iptali talebine ilişkindir. Avukatlık mesleği ile bağdaşmayacak tutum ve davranışları çevresince bilinen kişilerin avukatlık mesleğine kabul edilme talebinin reddi gerekir. Eldeki davada, avukatlık mesleğine kabul talebinde bulunan davacının efrada karşı sui muamele suçundan mahkumiyeti bulunmaktadır. Anılan suçtan mahkûm olan kişinin söz konusu eylemleri hukukun üstünlüğünü ve insan haklarını savunmak ve korumakla görevli avukatlık mesleğinin ilke ve amaçları ile bağdaşmaz. Mahkûmiyetin adli sicilden silinmiş olması avukatlık mesleğine kabul edilme sonucunu doğurmaz.

Müdür başyardımcısı olarak görev yapan davacı, bu görevinden alınarak aynı ilin başka ilçesindeki bir okula öğretmen olarak naklen atanmasına ilişkin işlemin iptali talebinde bulunmuştur. Eğitim ve öğrenim faaliyeti ile ilgili bir alanda çalışan kamu görevlisinin temel ilkelere aykırılık oluşturacak her türlü davranışı idari ve adli yönden sorumluluk doğurur. Dosya kapsamından davacının, görev yaptığı okulda laiklik ilkesine aykırı eylemlerde bulunduğu, söz konusu eylemlerin eğitim ve öğretimi olumsuz etkilediği anlaşılmaktadır. Davacı öğretmenin naklen atanmasında hizmet gerekleri ve kamu yararı açısından hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Usulüne uygun olarak süresinde verilmediği kabul edilen ve karşı tarafa tebliğ edilmeyen savunma dilekçesini düzenleyen kurum avukatının dosyaya ve davaya katkısı olmamıştır. Davaya katkısı olmayan avukatın avukatlık ücreti alamayacağı yönündeki mahkeme kararı usul ve kanuna uygundur. Avukatlık ücreti yönünden bozma kararına uyulmayarak yazılı gerekçe ile verilen ısrar kararının onanması gerekir.

Uyuşmazlık, EFT işleminin bankalar arası mevduat mı, yoksa diğer banka ve sigorta muamelesi mi olduğu noktasındadır. EFT işleminde, müşterinin bankada bulunan parasının, bir başka bankaya transferi söz konusudur. EFT işleminde aktif taraf müşteridir. Bankalar arası mevduat işleminde ise ortada müşteri olmayıp bankanın diğer bir banka ile mevduat ilişkisinde bulunması söz konusudur. Buna göre EFT işlemlerinden elde edilen faiz, diğer banka ve sigorta muameleleri işlemlerinden olması nedeniyle, % 5 oranında banka ve sigorta muameleleri vergisine tabidir.

Rekabet Kurulu kararları, kesin ve yürütülmesi zorunlu idari işlemlerdendir. Bu kararlara karşı ilgililerin başvuru yolları 2577 SK’nın 11. maddesine göre özel hüküm niteliğinde olan, dolayısıyla öncelikle uygulanması gereken 4054 SK’da düzenlenmiştir. Anılan kanunda ise Rekabet Kurulu’nun kararlarına karşı idari itiraz yolu öngörülmemiştir. Söz konusu kararlara karşı ancak iptal davası açılabilir.

Dava, şair Nazım Hikmet Ran’ın vatandaşlıktan ıskatına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı’nın geçersiz kaldığı ve uygulanamayacağı hususunun tespiti ile vatandaşlıktan ıskatın nüfus kütüğüne tesciline ilişkin işlemin iptali talebine ilişkindir. Uyuşmazlık, davacının dava açma ehliyeti bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır. İptal davaları ile idari işlemlerin hukuka uygun olup olmadığının saptanmasına, hukukun üstünlüğünün sağlanmasına, böylece de idarenin hukuka bağlılığının belirlenmesine, sonuçta hukuk devleti ilkesinin gerçekleştirilebilmesine olanak sağlandığından bu davalarda menfaat ilişkisinin bu amaç doğrultusunda yorumlanması gerekir. Nazım Hikmet, şiirde yeni yollar açmış, geçmiş ve gelecek yüzyılların ebediyen yaşayacak bir klasiği olması nedeniyle vatandaşlıktan çıkarma kararının nüfus kütüğüne tesciline ilişkin işlemin iptali istemi ile açılan davada, davacının güncel ve kişisel menfaati bulunduğunun kabulü gerekir.

Davacı, yıkıma ilişkin belediye encümen kararının iptali talebinde bulunmuştur. İmar Kanunu uyarınca ruhsat ve eklerine aykırı yapılan yapıların yıktırılmasına karar verilebilmesi için idarece düzenlenen yapı tatil tutanağında, ruhsata aykırılıkların somut ve ayrıntılı olarak düzenlenmiş olması gerekir. Ruhsat ve eklerine aykırılıklar açık ve net olarak ortaya konmadan yıkım kararı verilemez. Somut olayda, verilen inşaat ruhsatı iptal edilmeden ve bu inşaat ruhsatına aykırılıkların neler olduğu açıkça tespit edilmeden yıkım kararı verilmiştir. Açıklanan nedenlerle yıkım kararı mevzuata uygun değildir.

Danıştay Kanunu’nda, 6183 SK’dan kaynaklanan davaların vergi mahkemesinde çözümleneceği öngörülmüştür. 6183 Sayılı Kanununda ise gayrımenkullerin satışında ihalenin feshine ilişkin başvuruların icra tetkik mercii tarafından inceleneceği hükme bağlanmıştır. Ancak anılan kanunda menkul satışlarında ihalenin feshi konusundaki müracaat için merci belirtilmemiştir. 6183 SK’ya dayanan ve hacze dayalı olarak gerçekleştirilen menkul malların satış işleminin iptali istemiyle açılan davalar idari yargıda çözümlenmelidir.

Gelir Vergisi Kanunu’na göre, yapılan incelemeler sonucunda, geçmiş dönemlere ait geçici verginin % 10’u aşan tutarda eksik beyan edildiğinin tespiti halinde, eksik beyan edilen bu kısım için re’sen veya ikmalen geçici vergi salınır. Başka bir anlatımla, noksan bildirimin % 10’u aşması halinde, sadece bu oranı aşan kısmın değil, beyan dışı bırakılan tutarın tümünün re’sen veya ikmalen vergilendirmeye esas alınması gerekir. Açıklanan hususlar nazara alınmadan yazılı şekilde hüküm kurulması hatalıdır.

Davacı belediyenin otopark işletmeciliği yaptığının vergi incelemesi sonucu tespit edilmesi üzerine re’sen salınan vergi ziyaı cezalı kurumlar vergisi ve fon payına karşı dava açılmıştır. İlçe merkezindeki cadde ve sokak kenarlarına park eden araçlardan park ücreti alınarak yapılan faaliyet ticari niteliktedir. Belediye meclisince otopark ücretinin yasal hadlerinin 1000 misli fazlasıyla belirlenmesi ve tahsil edilmesi karşısında bu ücret işgaliye harcı olarak nitelendirilemez. Söz konusu bu faaliyet ticari niteliktedir. Bu durumda yapılan tarhiyatta hukuka aykırılık yoktur.

Davacı, 356 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin “8. İcra Dairelerince Alacaklı Taraf Avukatına Ödenmesine Karar Verilen Vekalet Ücretlerinin Belgelendirilmesi” bölümünün iptali talebiyle açtığı davada, dava sonuçlanıncaya kadar yürütmenin durdurulmasını talep etmiştir. Vergi Usul Kanunu’na göre, Maliye Bakanlığı mükellef ve meslek gruplarının tutmakla yükümlü olduğu defter ve belgeleri belirlemeye, bunlarda değişiklik yapmaya yetkilidir. Ancak söz konusu yetki, mükerrer 257. maddede sayılan konularla sınırlıdır. Açıkça yetki verilmemiş bir konuda idarenin düzenleme yetkisi yoktur. Öte yandan yasada düzenlenmiş bir konuda idari düzenleyici işlemle yasaya ters düşen farklı bir uygulama getirilemez. Serbest meslek makbuzunun hangi şartlarda, kime ve nasıl düzenleneceği Vergi Usul Kanunu’nda ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Buna göre serbest meslek makbuzu ancak müşteri adına düzenlenebilecek ve sadece avukat tarafından imzalanması yeterli olacaktır. Avukatın müşterisi olmayan karşı taraftan icra kanalıyla tahsil ettiği paralar için serbest meslek makbuzu düzenlemesi ve bunun icra memuru tarafından imzalanması zorunluluğu getirilmesinde yasaya uyarlık yoktur.

Dava, Türk vatandaşlığının kaybettirilmesine ilişkin Bakanlar Kurulu kararının iptali talebine ilişkindir. Yurt dışında bulunup da muvazzaf askerlik görevini yapmak veya Türkiye’de savaş ilanı üzerine yurt savunmasına katılmak için yetkili makamlar tarafından usulen yapılan çağrıya mazeretsiz olarak üç ay içinde icabet etmeyenlerin Türk vatandaşlığından çıkarılmasına karar verilebilir. Çağrının öncelikle kişinin bilinen adresine tebliğ edilmesi gerekir. Davacının yurt dışı adresinin Almanya’daki Türk Konsoloslukları nezdinde araştırılmaksızın Resmi Gazete’de yapılan ilanen tebligat sonrası çağrıya yasal süresi içinde icabet edilmediği gerekçesiyle vatandaşlıktan çıkarma kararı verilmesi hukuka uygun değildir.

Dava, öğretim üyesi olan davacıya Hac organizasyonu kapsamında görevlendirildiği tarihten itibaren 34 günlük süre için ödenmiş olan döner sermaye katkı payının geri istenmesine ilişkin işlemin iptali talebine ilişkindir. İdare yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı ve hilesi hallerinde hatalı ödediği meblağı her zaman geri isteyebilir. Bunun dışında yapılan hatalı ödemeler ancak idari dava açma süresi içinde geri istenebilir. İdari dava süresi geçirildikten sonra talepte bulunulamaz. Davacıya fiilen katkı sağlamadan yapılan ödemenin hatalı olduğu basit inceleme ile fark edilemeyip hesapların denetimi sonucu ortaya çıkmıştır. Söz konusu hatanın açık hata olarak nitelendirilmesine olanak yoktur. Somut olayda, gerçek dışı beyan veya hileden de söz etme olanağı bulunmamaktadır. Dosya kapsamından idari dava açma süresinin geçirildiği anlaşılmaktadır. Bu durumda ödenmiş döner sermaye katkı payının geri istenmesine ilişkin idari işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Davacı sendika, üyesi hakkında verilen aylıktan kesme cezasına ilişkin işlemin iptali ile maddi kayıplarının tazminini talep etmiştir. 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu’nun 19. maddesinde sendika ve konfederasyonların yetki ve faaliyetleri, “üyelerin idare ile doğacak ihtilaflarında, ortak hak ve menfaatlerin izlenmesinde veya hukuki yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini veya mirasçılarını, her düzeyde ve derecede yönetim ve yargı organları önünde temsil etmek veya ettirmek, dava açmak ve bu nedenle açılan davalarda taraf olmak” şeklinde ifade edilmiştir. Anılan kanunda sendikaların, üyelerine yönelik olarak tesis edilen bireysel (subjektif) işlemlere karşı dava açıp açamayacaklarına ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. Kamu görevlileri sendikalarına, üyelerinin haklarını korumak amacıyla tanınmış dava açma hakkının kullanımında sınırlamaya gidilmesi Anayasa’da düzenlenmiş olan hak arama hürriyetine aykırılık teşkil eder. Gerek 4688 SK’nın 19. maddesinin yorumu ve gerekse madde gerekçesi ile konuya ilişkin tarihsel süreç ve yapılan yasal değişiklikler göz önünde bulundurulduğunda, kamu görevlileri sendikalarının, üyeleri hakkında tesis edilen bireysel işlemlere karşı, üyelerini temsilen dava açabilecekleri ve bu nedenle açılan davalarda taraf olabilecekleri sonucuna ulaşılmaktadır.

Davacı Türkiye Barolar Birliği, İçişleri Bakanlığı’nca çıkarılan, 04.09.2000 ve 48119 sayılı “İşyeri Açma İzni Harcı” konulu genelgenin ve bu genelgeye dayanılarak tesis edilen işlemlerin iptali talebinde bulunmuştur. Avukatlık bürolarının açılması ve çalıştırılmasında belediyelerin izin verme veya kapatma yetkisi bulunmamaktadır. Harç, belirli bir kamu hizmeti karşılığında alınmaktadır. Kendi meslek kuruluşlarından izin alan iş sahiplerinin de belediyelere ayrıca işyeri açma harcı ödemeleri gerektiği yönündeki düzenlemenin avukatlara uygulanması hukuken mümkün olmadığından avukatlar yönünden iptali gerekir.

Davacı, köyde bulunan gayrımenkulleri nedeniyle emlak vergisi tahakkuk ettirildiğini, arsa vasfındaki gayrımenkullerin belediye ve mücavir alan sınırları dışında olduğunu, kiraya verilmediğini, ticari, sınai ve turistik faaliyetlerde kullanılmadığını, bu nedenle daimi olarak emlak vergisinden muaf olduğunu iddia ederek ödediği vergilerin iadesini talep ettiğini, bu talebinin reddedildiğini ileri sürerek redde ilişkin işlemin iptali için vergi mahkemesine müracaat etmiştir. Emlak Vergisi Kanununun 14. maddesine göre, bir arazinin emlak vergisinden daimi olarak muaf tutulabilmesi için belediye ve mücavir alan sınırları dışında bulunması, kiraya verilmemesi, ticari, sınai ve turistik faaliyetlerde kullanılmaması gerekir. Anılan kanunun 12. maddesinde arazi tabirinin arsaları da kapsayacağı belirtilmiştir. Dosya kapsamından davacıya ait arazilerin yasada aranan muafiyet koşullarını taşıdığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle davacının emlak vergisinden muaf tutulması gerekir.

Uyuşmazlık, işyeri açma iznini barodan alan ve açacağı büronun nitelikleri baro tarafından belirlenen avukatların belediyelere ayrıca “İşyeri Açma İzin harcı” ödemeleri gerekip gerekmediğinin belirlenmesinde toplanmaktadır. Harç, karşılığında belirli kamu hizmetlerinden yararlananların bu hizmet karşılığında Devlete ödemeleri gereken paradır. Avukatlık bürolarının açılması veya çalıştırılması hususunda belediyelere izin verme veya kapatma yetkisi verilmemiştir. Söz konusu bürolar nedeniyle belirli bir kamu hizmetinin karşılığı alınması esas olan işyeri açma izin harcının alınmasına hukuken olanak yoktur.

Vergi Usul Kanunu’na göre, yaptıkları veya yapacakları ödemelerden vergi kesmeye mecbur olanlar, verginin tam olarak ödenmesinden ve bunlarla ilgili diğer ödevleri yerine getirmekten sorumludurlar. Yine aynı kanun uyarınca, mal alım-satım ve hizmet ifası dolayısıyla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yatırmak zorunda olanların, bu yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde verginin ödenmemesinden alım satıma taraf olanlar ile hizmetten yararlananlar arasında zımnen dahi olsa irtibat olduğu tespit edilmesi durumunda müteselsilen sorumludurlar. Burada amaç, kesilen vergiler ile tahsil edilen Katma Değer Vergisi’nin vergi dairesine yatırılmasını sağlamaktır. Gerçek mal alım satımı olmadan komisyon karşlığında fatura temin edildiği veya kişi ve kuruluşlar arasında vergiyi ziyaa uğratma yönünden irtibat bulunduğu idarece tespit edilmeden ya da hükme esas alınabilecek kuvvette bir izlenime ulaşılmadan Katma Değer Vergisi için müteselsil sorumluluktan söz edilemez. Somut olayda, inceleme elemanlarınca yapılan tespitlerde davacı şirket ile mal aldığı şirket arasında irtibat bulunduğu belirlenememiştir. Buna rağmen davacı şirketin verginin ödenmemesinden sorumlu tutularak adına cezalı tarhiyat yapılması hukuka uygun değildir.

Dava, İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nün, içkili yer bölgesi tespiti yapılırken uyulması gereken esasları belirleyen genelgesinin hukuka, Anayasa’ya ve kamu yararına aykırılığı iddiasıyla iptali talebine ilişkindir. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’te, içkili yer bölgesinin, mülki idare amirinin genel güvenlik ve asayiş durumu hakkındaki görüşü doğrultusunda belediye sınırları içinde belediye meclisi, bu sınırlar dışında il genel meclisi tarafından tespit edileceği öngörülmektedir. Anılan yönetmelikte içkili yer bölgesi tespit edilemeyecek yerler açıkça sayılmıştır. İptali istenen genelge ise üst hukuk normu olan yönetmelikte sayılmayan kısıtlamalara yer vererek, içkili yer bölgesi konusunda yeni kısıtlamalar getirmektedir. Genelge üst hukuk normuna uygun olmadığı gibi getirilen kısıtlamalar, içkili yer bölgelerinin, tecrit anlamında şehir yaşamının dışına itilmesi sonucu doğurabileceğinden içerik yönünden de hukuka uygun değildir. Açıklanan nedenlerle, içkili yer bölgesi tespitinde yönetmelikte olmayan kısıtlamalar getiren genelge üst hukuk normlarına ve dolayısıyla hukuka aykırıdır; iptali gerekir.

Karar ve ilam harcının dörtte birinin peşin, geri kalanın ise kararın verilmesinden itibaren iki ay içinde ödenmesi gerekir. Karar ve ilam harcı ödenmedikçe ilgiliye ilam verilmez. Süresi içinde ödenmeyen karar ve ilam harçları, o yerin vergi dairesine bildirilir. Harç tahsil müzekkeresinin vergi dairesi müdürlüğüne gönderilmesi üzerine 6183 Sayılı Kanun uyarınca vergi dairesince mükelleflere usulüne uygun bir tebligat yapılarak bir aylık ödeme süresi verilmelidir. Verilen sürenin sonunda harcın ödenmemesi halinde gecikme zammı uygulanması gerekir. Somut olayda, karar ve ilam harcı verilen bir aylık süre içinde ödenmiştir. Bu durumda ilam harcına gecikme zammı uygulanması hatalıdır.

VUK’nun 353. maddesine göre, verilmesi ve alınması icap eden fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ile serbest meslek makbuzunun verilmemesi, alınmaması veya düzenlenen bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verilmesi halinde bu belgeleri düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine, her belge için özel usulsüzlük cezası kesilir. Anılan madde uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilebilmesi için öncelikle maddede sayılan belgelerin düzenlenmediğinin, kullanılmadığının ve bulundurulmadığının hukuken geçerli bir şekilde tespit edilmesi gerekir. Dosya kapsamından, davacının satışları dolayısıyla fatura düzenlemediği, eksik fatura düzenlediği ve emtia alımında fatura almadığını gösterecek hukuken geçerli bir tespit bulunmadığı anlaşılmaktadır. Fiilin tüm unsurları tam olmadan veya kıyas yoluyla ceza verilemeyeceğinden davacı adına özel usulsüzlük cezası kesilmesinde isabet bulunmamaktadır.

İş sözleşmesi işveren tarafından feshedilen davacının iş mahkemesine müracaatı üzerine feshin geçersizliğine ve işe iadeye, işe iade kararına rağmen işe başlatılmama halinde dört aylık ücretin de ödenmesine karar verilmiştir. Feshin geçersizliğine ve işe iadeye karar verilmesinden sonra başvuruya rağmen işçiyi işe başlatmayan işverenin hükümde belirtilen tazminatı ödemesi, iş sözleşmesinin sona ermesi sonucu yaratmaktadır. Ücret ve ücret sayılan ödemelerin ortak özelliği, bu ödemelerin çalışanın işverene bağlılığı ve hizmet karşılığı sağlanan ödemeler olmasıdır. Çalışanı işe iade etmeyerek çalışma ilişkisini sona erdiren işveren tarafından mahkeme kararı uyarınca yapılan ödeme, ücret niteliğinde olmadığından bu ödemelerden vergi kesintisi yapılamaz.

Dava, Türkiye Barolar Birliği Staj Kredi Yönetmeliği’nin 4. maddesi ile bu maddenin açıklanmasına yönelik 47 sayılı genelgenin iptali talebine ilişkindir. Söz konusu yönetmeliğin 4. maddesinde, vekaletname ve vekaletname yerine geçen belgelere pul yapıştırılmasının zorunlu olduğu belirtilmektedir. İptali istenen genelgede ise harçtan muaf olup olmadığına bakılmaksızın yetkili mercilere sunulan vekaletname ve vekaletname yerine geçen belgelere pul yapıştırılması gerektiği belirtilmektedir. Avukatlık Kanunu’nda da vekaletnamelere pul yapıştırılmasının zorunlu olduğu hükme bağlanmıştır. Staj Kredi Yönetmeliği ve genelge ile getirilen düzenlemelerde yasaya aykırı bir yön bulunmadığından davanın reddine karar verilmesi yerindedir.